Sala de prensa

“Desde a súa creación en 1824, a Policía Nacional ha evolucionado e adaptouse aos desafíos de cada época, sempre co obxectivo de garantir a seguridade e o benestar de todos os cidadáns”, engadiu o director xeral.

“Hai moitas institucións con historia cuxo tempo se acabou e que están nos libros pero en ningún sitio máis. Non é o caso da Policía Nacional, que atesoura dous séculos de existencia, pero o máis importante é que ten un sólido presente desde o que proxectarse ao futuro con garantías para continuar sendo o que é, unha institución crucial e indispensable para España e os cidadáns”, sinalou Pardo Piqueras.

Neste sentido, de todo o material que se expón, destacou o espazo onde se conta o presente e tendencias a futuro da Policía, lembrando que se trata dun Corpo policial formado por máis de 74.000 homes e mulleres, de natureza urbana que estende moitas das súas competencias por todo o territorio nacional. Ademais, puntualizou que se trata dun Corpo dotado dunha ampla estrutura para dar resposta a todos os desafíos á seguridade e aos requirimentos cidadáns, tanto no mundo físico como no virtual; con experiencia na loita contra o terrorismo e contra a delincuencia organizada; que soubo innovar en técnicas de investigación e que está presente nos principais proxectos de innovación de ámbito europeo; igualitario e garante dos dereitos humanos, e por último, que potenciou a súa dimensión asistencial e humanitaria, sendo capaz de mirar máis aló das súas fronteiras, fomentando a representación en organismos internacionais e unha activa cooperación internacional.

Á inauguración da exposición asistiron tamén a delegada do Goberno na Comunidade Valenciana, Pilar Bernabé; o concelleiro de Acción Cultural, Patrimonio e Recursos Culturais do Concello de Valencia, José Luís Moreno; a subdirectora xeral do Gabinete Técnico da Policía Nacional, Eulalia González, e o xefe superior de Policía da Comunidade Valenciana, Carlos Gajero, entre outras autoridades civís e policiais.

Documentos, armas, vehículos e escenografías

A exposición “200 anos de historia da Policía española” é un dos eventos máis relevantes organizados pola Dirección Xeral da Policía dentro do programa conmemorativo do Bicentenario do Corpo. Instalada no as Atarazanas de Valencia, poderá visitarse de forma gratuíta ata o próximo 19 de xaneiro, de martes a sábado en horario de 10 a 14 horas e de 15 a 19 horas, e os domingos de 10 a 14 horas.

A mostra vertébrase ao redor dun discurso cronolóxico marcado polos fitos máis relevantes da historia policial, dentro da evolución da política e a sociedade española e seguindo o fío das distintas denominacións do Corpo ata a unificación en 1986 baixo o nome de Corpo Nacional de Policía: Policía Xeral do Reino, Corpo de Orde Pública, Corpo de Vixilancia, Corpo de Seguridade, Corpo de Vixilancia e Corpo de Seguridade, Corpo Xeral de Policía e Policía Armada e de Tráfico, Corpo Superior de Policía e Corpo de Policía Nacional.

O percorrido ábrese cos motíns de 1766 que levaron a Carlos III a crear por Real Cédula a Superintendencia Xeral de Policía de Madrid. Na Constitución de 1812 xa se atopan as bases do corpo que atopará o avance máis notable durante o Trienio Liberal (1820-1823), coa formación de Comisións a Cortes para a creación dunha policía aliñada cos modelos europeos.

En 1822 redactouse o Regulamento provisional de policía, o primeiro impreso que entrou en vigor. José Manuel Arjona, primeiro superintendente xeral do Reino, representa a continuidade entre os traballos do Trienio e a culminación de todo o proceso de creación da Policía Xeral do Reino en 1824. O seu retrato e os documentos integráronse na exposición.

Exhíbense tamén os principais textos fundacionais: Real Decreto do 8 de xaneiro de 1824, Real Cédula de 13 do mesmo mes e Regulamento de Policía do 20 de febreiro. Trátase dun corpo civil, autónomo e laico que por primeira vez conta cunha organización e unha articulación dos mecanismos de comunicación e acción entre as diferentes intendencias e subdelegacións e o superintendente xeral.

Entre 1824 e 1874 avánzase na consolidación das estruturas da policía, así como nos procedementos, actuacións e tipoloxías documentais propias da función policial, como a realización dun censo anual e a elaboración de estatísticas (pasaportes, delitos ou reos), que poden verse nas vitrinas e nos audiovisuais de cada etapa cronolóxica. Aínda que a Superintendencia Xeral de Policía suprimiuse, as estruturas e intervencións mantivéronse.

Restauración e crise de fin de século

No período da restauración da Monarquía en 1874 e da crise de fin de século (1898) dáse protagonismo ao Corpo de Seguridade (fotografía histórica, uniformes, impresos, emblemas, armas, miniaturas, etc.), e aos primeiros casos que obtiveron gran repercusión nos medios de comunicación: o home lobo de Allariz ou o parricidio de Carlota Pereira; así como á intensificación da acción anarquista con atentados e os magnicidios de Dato, Canalejas, Cánovas e Prim.

O espazo reservado para a policía en Ultramar (Cuba, Porto Rico e Filipinas) mostra pezas que pon de manifesto a estrutura e acción naqueles territorios.

Como peza excepcional exhíbese a ficha policial e dactiloscópica do anarquista Ferrer Garda. Tamén se percorre a traxectoria de personaxes que renovaron a técnica policial, como o comisario Fernández Lúa, determinante na resolución do roubo do Tesouro do Delfín do Museo do Prado.

Da Primeira República ata a actualidade

Da República e Guerra Civil exhíbense uniformes, armamento, manuais, emblemas, fotografías e miniaturas que ilustran o relato dos corpos policiais naqueles anos. Ao finalizar a contenda preséntase material da Escola Nacional de Policía e o Museo policial con vitrinas do antigo museo, textos e apuntamentos do alumnado, obras, fotos e distintivos do profesorado.

No ámbito dedicado aos anos posteriores a 1940 móstrase a función documental da Policía, que expedía o tradicional pasaporte e o novo DNI creado en 1944. Xunto á evolución de pasaportes e DNI preséntanse as falsificacións que realizou Domingo Malagón para membros do PCE: o DNI falsos de Santiago Carrillo e o pasaporte da Pasionaria.

Tras a guerra civil, a exposición entra nun túnel con espazos dedicados á década dos 40, 50, 60 e 70, vinculados á relación entre a sociedade e os dous novos corpos: Xeneral e Policía Armada. Unha vitrina ocúpase da Banda Sinfónica da Policía, cuxo antecedente directo foi a Banda e Música do Corpo de Seguridade e Asalto, formada en 1933 por Pascual Marquina, e a partir de 1941, a Banda de Música da Policía Armada e de Tráfico.

Ao final do túnel e da década dos 70 ábrese unha nova etapa marcada polo terrorismo nacional e ilustrada con artefactos diversos e co informe da Policía Científica sobre o atentado a Carrero Blanco. Os denominados “anos de chumbo” determinaron tanto a transición e democracia como a evolución das estruturas policiais, coas novas denominacións dos Corpos, as reformas na formación, a incorporación da muller e a unificación de 1986 coa creación dun só Corpo: a Policía Nacional.

A exposición ocúpase tamén da creación do GEO, para operacións especiais, dos TEDAX, para a desactivación de artefactos explosivos, e do vertixinoso desenvolvemento da investigación científica. Xa en democracia, a Policía afrontou a seguridade de grandes eventos que puxeron a España no mapa da seguridade mundial como país solvente: a primeira visita do Papa, a Expo de 1992 e os Xogos Olímpicos de Barcelona.

A policía e a sociedade seguiron sufrindo en democracia o terrorismo de ETA, ao que se sumou no século XXI o terrorismo internacional e yihadista. A mostra exhibe tamén fotografías de vehículos antigos.

As últimas áreas expositivas céntranse na policía actual, con presenza das diferentes especialidades e unidades de actuación: narcotráfico, terrorismo, seguridade cidadá, cooperación internacional, ciberdelincuencia, documentación e estranxeiría e fronteiras. O percorrido péchase coa policía do futuro e a inclusión de dúas gráficas dedicadas á Fundación Policía Española e ao Centro Universitario.