A Policía Nacional é un instituto armado de natureza civil, coa estrutura xerarquizada que ten como misión protexer o libre exercicio dos dereitos e liberdades e garantir a seguridade cidadá, con ámbito de actuación en todo o territorio nacional.
-
Orixe
O mando superior da Policía Nacional é exercido polo Ministerio do Interior, a través do Secretario de Estado de Seguridade. O mando directo é exercido polo Director Xeral da Policía, baixo a autoridade do Secretario de Estado de Seguridade.
Os funcionarios de carreira da Policía Nacional reciben a denominación xenérica de Policías Nacionais.
Se entre os trazos que configuran o perfil profesional da Policía Nacional houbese que elixir o que mellor lle define fronte aos demais corpos de seguridade españois, tal trazo habería de ser o do seu carácter nitidamente urbano.
Foi a necesidade de dotar ás cidades españolas dunha estrutura de seguridade moderna, o que determinou que en 1824, a súa Maxestade o Rei Fernando VII ditase a Real Cédula na que se creaba a Policía Xeral de Reino. Policía que, xa dende a súa orixe, ponse ás ordes dun maxistrado co título de Superintendente Xeneral.
A mesma Real Cédula dedica un apartado especial a Madrid, cidade que é dotada dunha estrutura de Comisarías de Distrito de “cuartel” dicíase entón que, coas naturais evolucións, mantívose ata os nosos días.
Nese mesmo ano dítanse os Regulamentos de Policía tanto de Madrid como das provincias colocando a estas últimas baixo as ordes de Intendentes que respondían ante o Intendente Xeneral e dividindo cada provincia en Subdelegacións radicadas nas localidades ou partidos importantes, 126 entón, que constitúen o antecedente da actual estrutura en Comisarías Provinciais e Locais.
É de destacar que a Cédula de 1824 configura a dobre función que hoxe ten a policía moderna. Por unha parte, velar polo libre exercicio dos dereitos cidadáns perseguindo a aqueles que os vulneran e poñéndoos en mans da Xustiza “no prazo de oito días, o máis tarde” segundo cita o Artigo XVI.
Ademais desta función de policía xudicial, a Real Cédula configura a outra gran función da Policía con relación á prestación do servizo público de seguridade “garantindo o ben e a seguridade pública” mensaxe na que a pesar do ton ilustrado das palabras -atopa eco o moderno desexo da Administración Pública de dar un servizo que asegure en benestar e a calidade de vida dos cidadáns.
Lei Orgánica 9/2015, do 28 de xullo, de Réxime de Persoal da Policía Nacional. -
Competencias da Policía Nacional
- Nas capitais de provincias e noutras poboacións determinadas polo goberno, as seguintes función xerais das Forzas e Corpos de Seguridade do Estado:
- A.- Velar polo cumprimento das Leis e disposición xerais, executando as ordes que reciban das Autoridades, no ámbito das súas respectivas competencias.
- B.- Axudar e protexer ás persoas e asegurar a conservación e custodia dos bens que se atopan en situación de perigo por calquera causa.
- C.- Vixiar e protexer os edificios e instalacións públicos que o requiran.
- D.- Velar pola protección e seguridade de altas personalidades.
- E.- Manter e restablecer, no seu caso, a orde e a seguridade cidadá.
- F.- Previr a comisión de actos delituosos.
- G.- Investigar os delitos para descubrir e deter aos presuntos culpables, asegurar os instrumentos, efectos e probas do delito, poñéndoos ao dispor do Xuíz ou Tribunal competente, e elaborar os informes técnicos e periciais procedentes.
- H.- Captar, recibir e analizar cantos datos teñan interese para a orde e a seguridade pública, e estudar, planificar e executar os métodos e técnicas de prevención da delincuencia.
- I.- Colaborar cos servizos de Protección Civil, nos casos de grave risco, catástrofe ou calamidade pública, nos termos en que se establezan na lexislación de Protección Civil.
- Non obstante o disposto no apartado anterior, os membros do Corpo Nacional de Policía poderán exercer as funcións de investigación e as de coordinación dos datos a que se refiren os apartados G) e H), en todo o territorio nacional.
- En todo o territorio nacional, as seguintes funcións con carácter exclusivo:
- A expedición do Documento Nacional de Identidade e dos Pasaportes.
- O control de entrada e saída do territorio nacional de españois e estranxeiros.
- As previstas na lexislación sobre estranxeiría, refuxio e asilo, extradición, expulsión, emigración e inmigración.
- A vixilancia e inspección do cumprimento da normativa en materia do xogo.
- A investigación e persecución dos delitos relacionados coa droga.
- Colaborar e prestar auxilio ás Policías doutros países, conforme ao establecido nos Tratados ou Acordos Internacionais sobre as Leis, baixo a superior dirección do Ministerio do Interior.
- O control das entidades e servizos privados de seguridade, vixilancia e investigación, do seu persoal, medios e actuacións.
- Aqueloutras que lle atribúa a Lexislación vixente.
- Nas capitais de provincias e noutras poboacións determinadas polo goberno, as seguintes función xerais das Forzas e Corpos de Seguridade do Estado:
-
Normativa
- Lei orgánica 2/86 Abre nova xanela, de Forzas e Corpos de Seguridade. (BOE 14/03/86).
- Lei orgánica 9/2015 Abre nova xanelado 28 de xullo, de Réxime de Persoal da Policía Nacional.
- Real decreto 1484/1987 Abre nova xanela, do 4 de decembro, Natureza, Réxime xurídico, Dependencia, Escalas, Categorías, relaciones de Persoal e administración do mesmo, Uniforme, Distintivos e Armamento.
- Real decreto 221/1991 Abre nueva ventana, do 22 de febreiro, polo que se regula a organización de Unidades do Corpo Nacional de Policía adscritas ás Comunidades Autónomas e establécense as peculiaridades do réxime estatutario do seu persoal.
- Real decreto 614/1995 Abre nova xanela, do 21 de abril polo que se aproba o Regulamento dos procesos selectivos y de formación no Corpo Nacional de Policía.
- Real decreto 400/2012 Abre nova xanela, do 17 de febreiro, polo que se desenvolve a estrutura orgánica básica do Ministerio do Interior.
- Orden interior 761/2007 Abre nova xanela, de 20 de marzo, pola que se aproba o novo modelo de carné profesional dos funcionarios do Corpo Nacional de Policía e outros documentos identificativos para determinado persoal que presta os seus servizos no ámbito do Corpo Nacional de Policía na Dirección Xeral da Policía e da Garda Civil.
- Orden interior 859/2023 Abre nova xanela, do 21 de xullo, pola que se desenvolve a estrutura orgánica e funcións dos Servizos Centrais e Periféricos da Dirección Xeral da Policía.
- Orden interior 430/2014 Abre nova xanela, do 10 de marzo, pola que se regula a uniformidade no Corpo Nacional de Policía.
- Real decreto 734/2020 Abre nova xanela, do 4 de agosto, polo que se desenvolve a estrutura orgánica básica do Ministerio do Interior.
-
Estrutura
A estrutura e funcións da Dirección Xeral da Policía aparecen reguladas no Real Decreto 734/2020, do 4 de agosto, polo que se desenvolve a estrutura orgánica básica do Ministerio do Interior.
Dirección Xeral da Policía
Organización Central (Xunta de Goberno)
Organización territorial
- Xefaturas Superiores
- Son órganos de mando, xestión, coordinación e inspección dos distintos servizos dependentes da Dirección Xeral da Policía existentes na comunidade autónoma como ámbito territorial de actuación.
- Comisarías Provinciais e das cidades de Ceuta e Melilla
-
Existirá unha Comisaría Provincial de Policía en cada unha das provincias do territorio nacional con sede na capital da mesma, así como senllas Comisarías nas Cidades de Ceuta e Melilla.
Levarán a cabo no seu ámbito territorial, as funcións encomendadas Comisarías Xerais, así como as de coordinación e apoio das unidades da súa mesma área funcional do resto de persoais do seu ámbito territorial.
- Comisarías Zonais
- Recibe este nome a área urbana formada por varios distritos.
- Comisarías Locais
- Tendo na localidade o seu ámbito de actuación, realizarán na súa demarcación as mesmas funcións que as Comisarías Provinciais no seu ámbito.
- Comisarías de Distrito
- Son as unidades básicas da organización policial nas grandes urbes.
- Postos Fronteirizos
-
Habilitados de entrada e saída do territorio nacional de españois e estranxeiros. Realizarán as funcións de control de carácter fixo e móbil de entrada e saída de persoas do territorio nacional, así como a seguridade interior dos aeroportos cando tivesen a súa sede nos mesmos.
Teñen tamén a consideración de Postos Fronteirizos aqueles portos, aeroportos e pasos terrestres que estean recoñecidos, ou poidan selo no futuro, como fronteira exterior Schengen.
- Unidades de Estranxeiría e Documentación en Postos Fronteirizos
- Asumirán as funcións policiais en materia de estranxeiría e documentación, así como a tramitación e expedición de documentación de españois e o control de cidadáns estranxeiros en España. Devanditas tarefas poderán ser tamén realizados neses lugares directamente pola respectiva Comisaría Provincial.
- Unidades de Cooperación Policial nos Centros de Cooperación Policial e Aduaneira
-
Son unidades destinadas a desenvolver, na zona fronteiriza, a cooperación en materia policial con aqueles Estados cos que España comparte fronteira común de acordo co previsto nos Convenios ou Acordos Internacionais correspondentes. Existirán nas localidades reflectidas no Anexo V desta Orde.
Sen prexuízo do establecido no parágrafo primeiro, cando as localidades nas que se atopen os Centros de Cooperación Policial e Aduaneira e os Centros de Cooperación Policial conten con Comisaría de Policía, estarán integradas na estrutura orgánica desta. Nos demais casos, formarán parte da estrutura da respectiva Comisaría Provincial.
Organigrama de Xefaturas Superiores
-
Jefe Superior de Policía de Madrid
Manuel Soto Seoane
-
Jefe Superior de Policía de Cataluña
Manuel Rodríguez Jiménez
-
Jefe Superior de Policía de Comunidad Valenciana
Carlos Gajero Grande
-
Jefe Superior de Policía de Andalucía Occidental
Andrés Martín Garrido Cancio
-
Jefe Superior de Policía de Andalucía Oriental
Luis Jesús Esteban Lezáun
-
Jefe Superior de Policía de País Vasco
Jesús Herranz Torrubia
-
Jefe Superior de Policía de Aragón
Florentino Marín Parra
-
Jefe Superior de Policía de Castilla y León
Juan Carlos Hernández Muñoz
-
Jefe Superior de Policía de Galicia
Pedro Jesús Pacheco Carrasco
-
Jefe Superior de Policía de Asturias
Vacante
-
Jefe Superior de Policía de Canarias
Jesús María Gómez Martín
-
Jefe Superior de Policía de Illes Balears
José Luis Santafé Arnedo
-
Jefe Superior de Policía de Navarra
Manuel Jesús del Collado Olivares
-
Jefe Superior de Policía de Castilla-La Mancha
Javier Pérez Castillo
-
Jefa Superior de Policía de Extremadura
María Elisa Fariñas Abellán
-
Jefe Superior de Policía de la Región de Murcia
Ignacio Fermín del Olmo Fernández
-
Jefa Superior de Policía de Cantabria
Mª del Carmen Martínez Ruiz
-
Jefe Superior de Policía de La Rioja
Manuel Laguna Cencerrado
-
Jefe Superior de Policía de Ceuta
Francisco López Gordo
-
Jefe Superior de Policía de Melilla
José Antonio Togores Guisasola
Distintivos
Os membros da Policía Nacional, actuarán de uniforme ou sen el, en función do destino que ocupen ou do servizo que desempeñen.
O carné profesional e a placa emblema son os distintivos de identificación.
A placa-emblema está composta polo Escudo Nacional, a lenda “Corpo Nacional de Policía”, e o número de identificación persoal, acuñado na base do conxunto.
A identificación do persoal non uniformado das distintas categorías, farase necesariamente, mediante a exhibición de ambos distintivos, mostrando aberta a carteira porta-carné, de forma que poidan ser apreciados perfectamente o anverso do carné profesional e a placa-emblema.
Se a natureza da intervención requíreo, poderá colocarse a carteira nalgún lugar da vestimenta, de forma que quede visible a placa-emblema.
Cando vistan uniforme, portarán obrigatoriamente a placa-emblema, con indicación do número de identificación persoal, no peito, por encima do peto superior dereito da peza de uniformidade, igualmente, levarán as divisas da categoría á que pertenzan, nas ombreiras da peza superior e na peza de cabeza, así como, no seu caso, no lugar específico que para outras pezas determínese na normativa de uniformidade.
DISTINTIVOS DO CARGO
Os funcionarios da Policía Nacional que compoñen a Xunta de Goberno e os xefes superiores de policía, en substitución das divisas correspondentes á súa escala e categoría, portarán as divisas distintivas do cargo correspondentes aos postos directivos que a continuación se citan:
- Director Adxunto Operativo.
- Subdirectores Xerais.
- Comisarios Xerais e Xefes de División.
- Xefes Superiores de Policía.
Con carácter xeral, a súa exhibición efectuarase nas ombreiras da peza exterior do uniforme regulamentario, así como no lugar específico que para outras pezas determínese nesta orde e nas disposicións de desenvolvemento, no seu caso. No uniforme de gran gala, estas divisas distintivas irán situadas na bocamanga da casaca.
Especialidades
Todas as Unidades da Policía Nacional están especialmente preparadas para as funcións que foron creadas. Dentro do amplo abanico de actividades que se desenvolven, existen unha serie de Unidades moi coñecidas polos cidadáns con características moi particulares, especialmente preparadas para prestar servizos en situacións e/ou condicións complexas.
-
Dependente da Dirección Adxunta Operativa:
-
Grupo Especial de Operacións (G.E.O.)Unidade de elite da Policía Nacional, dende 1977 loita contra o terrorismo e os grupos de delincuencia organizada. Caracterízanse os seus integrantes por ter unha moi especial preparación, unha gran capacidade de resolución para poñer fin a situacións especialmente críticas e unha vitalidade para levar a cabo outras misións.
-
-
Dependente da Comisaría Xeral de Información (Loita Antiterrorista):
-
T.E.D.A.X. - N.R.B.Q.Unidade pioneira creada pola Policía Nacional no ano 1975 coa misión de neutralizar, desactivar e intervir ante artefactos explosivos. A día de hoxe o seu ámbito de actuación creceu e tamén participan se existen elementos nucleares, radiolóxicos, biolóxicos ou químicos. No desempeño do seu traballo contan co apoio de robots especializados e traxes de protección.
-
-
Dependente da Comisaría Xeral de Policía Xudicial:
-
Brigada Central de Investigación Tecnolóxica (B.C.I.T.)É a Unidade policial destinada a responder os retos que expoñen as novas formas de delincuencia tecnolóxica (pornografía infantil, estafas e fraudes por Internet, fraudes no uso das comunicacións, ataques cibernéticos, piratería).
-
Brigada Central de Estupefacientes (B.C.E.)É a encargada de combater o tráfico ilícito de substancias estupefacientes As modernas técnicas informáticas utilizadas polos grupos organizados, fixo que a BCE amplíe a súa área de actividade profesional á loita contra o tráfico de drogas na rede.
-
Unidade Central de Atención á Familia e MullerAsume a investigación e persecución das infraccións penais no ámbito da violencia de xénero, doméstica e todos os delitos sexuais con independencia da relación entre vítima e autor, do mesmo xeito que a coordinación da actividade de protección das vítimas de violencia de xénero.
-
-
Seguridade Cidadá: Unidades Especiais e Especializadas
-
Unidades de Intervención Policial (U.I.P.)As Unidades de Intervención son Órganos móbiles de seguridade pública coa misión de actuar en todo o territorio nacional, principalmente nos supostos de prevención e de perigo inminente ou de grave alteración da seguridade cidadá.
-
Unidade de CabaleríaUnha das Unidades máis antiga policía, ten unha gran capacidade de movemento e intimidación. Participa en dispositivos de seguridade de concentración de masas, protección de personalidades, restablecemento da seguridade cidadá, vixilancia e control de áreas marxinais e zonas de difícil acceso e actuación en actos protocolarios.
-
Unidade de Guías CaninosAs especiais características dos cans adestrados permiten a súa loita contra os diversos tipos de delincuencia. Contan con cans adestrados nas especialidades de: localización de explosivos, procuras de drogas, defensa e acompañamento, rescate, detección de acelerantes do lume procura, localización e recuperación de restos humanos, procura de billetes de curso legal.
-
Brigada Móbil - Policía no TransporteA policía no transporte ten como obxectivos a prevención dos delitos, a atención ao viaxeiro e o control da utilización dos medios de transporte por delincuencia organizada, tráfico de seres humanos, estupefacientes, vehículos... Está presente en aeroportos, tren, barco e estacións de autobús.
-
Unidade de Subsolo e Protección AmbientalA utilización do subsolo por parte dos delincuentes adoita comportar unha problemática engadida á actividade policial de superficie, polo que se utilizan as Unidades de Subsolo como servizos especializados, colaborando activamente na prevención e investigación de accións delituosas de diversa índole.
-
Unidades de Prevención e ReacciónNo contexto do emprego eficiente dos recursos pretendido polo Plan Estratéxico da Policía Nacional, coa finalidade de mellorar os servizos que a Policía ofrece á sociedade e o obxectivo de potenciar a capacidade operativa das Brigadas de Seguridade Cidadá que pola súa problemática policial requíreno, despréganse as Unidades de Prevención e Reacción que o Catálogo de Postos de Traballo vixente establece, para afrontar, con garantías de éxito, os servizos e actividades policiais que precisan a implicación de unidades convenientemente adestradas, adecuadamente estruturadas e dotadas dos medios necesarios.
-
Unidades de Seguridade PrivadaExerce as funcións de control das empresas e do persoal de seguridade privada, así como todas aquelas que lle están atribuídas na normativa específica sobre esta materia.
-
-
Dependente da División de Operacións e Transformación Dixital:
-
Unidade Aérea da PolicíaA misión principal da Unidade Aérea da Policía é dar apoio operativo ao resto das unidades e servizos da Policía Nacional e participar en misións humanitarias e de auxilio aos cidadáns.
-
-
Dependente da Comisaría Xeral de Estranxeiría e Fronteiras
-
Unidade contra Redes de Inmigración e Falsidades DocumentaisA UCRIF Central é a encargada da investigación das actividades delituosas, de ámbito nacional e transnacional, relacionadas co tráfico de persoas, a inmigración irregular e as falsidades documentais.
-
Brigada de Resposta á Inmigración ClandestinaUnidade policial operativa especializada na loita contra a inmigración clandestina e o control de fronteiras, reforzando, en momentos puntuais, ás unidades territoriais, e moi especialmente aos Postos fronteirizos, ante situacións de gran demanda dos servizos de transporte aéreo, marítimo e terrestre.
-
Dereitos de representación da Policía
Os membros da Policía Nacional teñen dereito a constituír organizacións sindicais de ámbito nacional para a defensa dos seus intereses profesionais, así como o de afiliarse ás mesmas e a participar activamente nelas nos termos previstos na Lei Orgánica 9/2015, do 28 de xullo de Réxime da Policía Nacional.
O artigo 28, da nosa Constitución di: “Todos teñen dereito a sindicarse libremente. A Lei poderá limitar ou exceptuar o exercicio deste dereito ás Forzas ou Institutos Armados ou aos demais Corpos sometidos a disciplina militar e regulará as peculiaridades do seu exercicio para os funcionarios públicos....".
Os funcionarios da Policía Nacional só poderán afiliarse a organizacións sindicais formadas exclusivamente por Policías Nacionais. Ditas organizacións non poderán federarse ou confederarse con outras que, á súa vez, non estean integradas exclusivamente por membros da Policía Nacional. Con todo, poderán formar parte de organizacións internacionais do seu mesmo carácter.
Os funcionarios da Policía Nacional só poderán afiliarse a organizacións sindicais formadas exclusivamente por Policías Nacionais. Ditas organizacións non poderán federarse ou confederarse con outras que, á súa vez, non estean integradas exclusivamente por membros da Policía Nacional. Con todo, poderán formar parte de organizacións internacionais do seu mesmo carácter.
Consello de Policía, baixo a presidencia do Ministro do Interior ou persoas en quen delegue, é o órgano colexiado paritario de participación dos funcionarios da Policía Nacional e da Administración, na determinación das súas condicións de emprego ou de traballo e de prestación do servizo e medio para a posible solución dos conflitos colectivos, ten as funcións seguintes:
- Mediación e conciliación de conflitos colectivos.
- Estudio de propostas sobre dereitos sindicais e de participación.
- Participación no establecemento das condicións de prestación de servizos dos funcionarios (avaliación do desempeño, calendario laboral, xornadas, vacacións, etc.).
- A participación na determinación dos criterios sobre autorización da fixación da residencia dos funcionarios.
- Formulación de mocións e a evacuación de consultas en materias relativas ao estatuto profesional acceso, carreira, provisión, sistemas de clasificación de postos de traballo, plans e instrumentos de planificación de recursos humanos, etc.
- O estudo dos criterios xerais dos plans e fondos para a formación, a promoción interna e o perfeccionamento.
- O estudo dos datos relativos ao persoal que pasa ás situacións de segunda actividade e xubilación por lesións sufridas en acto de servizo e o seu reingreso ao servizo activo.
- Establecer os criterios xerais de acción social.
- Emitir informes nos expedientes disciplinarios que se instrúan por faltas moi graves contra membros da Policía Nacional e en todos aqueles que se instrúan aos representantes dos sindicatos.
- Emitir informes previos das disposicións de carácter xeral que se pretendan ditar sobre as materias da súa competencia e outras que lle atribúa a lexislación.
(Ver artigos 94 e 95 da Lei Orgánica 9/2015, do 28 de xullo, de Réxime da Policía Nacional).
A composición actual do Consello de Policía responde, respecto ás organizacións sindicais representativas da Policía Nacional, ao resultado das eleccións convocadas o día 30 de abril de 2019, celebradas o 19 de xuño de 2019 e cuxos vogais foron nomeados por Resolución da Xunta Electoral do 28 de xuño de 2019.
O número de conselleiros en representación da Policía Nacional é de 14, coa seguinte distribución por Escalas e organizacións sindicais:
Escala Superior (1 representante) 1 Vogal (Presentado polo Sindicato Profesional de Policía). Escala Executiva (2 representantes) - 1 Vogal (Presentado polo Sindicato Profesional de Policía).
- 1 Vogal (Presentado polo Sindicato Xustiza Policial).
Escala Subinspección (1 representante) 1 Vogal (Presentado polo Sindicato Xustiza Policial). Escala Básica (10 representantes) - 6 Vogais (Presentados polo Sindicato Xustiza Policial).
- 2 Vogais (Presentados polo Sindicato Unificado de Policía).
- 1 Vogal (Presentado pola Confederación Española de Policía).
- 1 Vogal (Presentado pola Unión Federal de Policía).
A composición dos representantes da Administración, en número de 16 e en paridade coa representación dos funcionarios, determinouse mediante, e publicada naOrde Ministerial INT/744/2019, do 04 de xullo, publicada no Boletín Oficial do Estado o luns, día 06 de xullo.
