• 1824 Urtarrilaren 13ren Erregearen Agiduaren poderioz Erreinuko Polizi Nagusia antolazen zen. Otsailaren 20ren Araudiak Erregearen Zedula garatu zuelarik.

    1824/01/13

    Erregearen Sorkuntzaren Agiria

    Erregearen Sorkuntzaren Agiria 1824 urtean Polizi Nazionalaren lehenengo aurrekaria sortu zen, urtarrilaren 13an Fernando VII erregea zela Erregearen Zedulak publiko egin zuenaren bidez Erreinuko Polizi Nagusiaren sorkuntza.

    Aspaldian, (1820-1823) Hirurteko Constituzional zeritzonaren bitartean Gorpuz Polizirako egitasmoa landu zen non “pertsonak, ondasunak eta orden publokoa mantentzeko helburu zuen, baina ez zen posible izan Franziako “San Luisen Ehun semeak” ezagutiriko esku-sartze dela medio monarkia absolutista ezarriz.

    1824ko urtarrillaren 13a, modernitate gakoetan, Espainako Polizi Nazionalaren eratze datatzat hartzen da. Erregearen Agiriak bi motatako polizi-funtsionario desberdintze du. Alde batetik profesionalak zeuden, non Superintendente Nagusia, Idazkaria, Diruzaintzailea, Kaserna-Komisarioak eta Auzo eta Ate Jagoleak egon ziren. Beste alde batetik, sasi-profesionalak, non Auzo Alkateek betetzen zutelarik.

  • Auzo-Jagolea, zeren ezaugarriak 1824ko otsailaren 20an argitara emandako Araudiak deskribakena egiten dituena. “Errege-Jagole” Taldeko kide baten irudikapena.

    1825

    Errege-Jagoleak

    Hurrengo urtean Fernando VII-garrenak zaldi-erregimentu bat eratzea agindu zuen, aurrekoari laguntzeko indar bezala. “Erre-Jagoleak” izena zuen, uniformedun talde polizialen aurrekariaren beste adibide argia. Unitate hau Komisarioen aginduetara zegoen eta bere presentzia probintzi guztietara zabaltzeko asmoa egon arren bi urte besterik ez zuen iraundu.

  • Bere adarren “Errege-Babesleak” Taldearen irudikapena, Zalduna eta Oinezkoarena.

    1833

    Errege-Babesleak

    1833an Isabel II-garren erregealdiko hasieran uniformadun talde berri bat eratzen da, “Errege-Babesleak” zeinek Madril eta inguruko herrien orden-publikoa mantentzeko betebeharra bere gain hartu zuen. Bere biziraupena motza izango zen.

  • Babes eta Segurtasun Komisarioaren irudikapena

    1844

    Babes eta Segurtasun Saila

    Talde eta Erakundeen sortze eta deuseztapenek darraiten ezta berain eragitepena erakusteko danborarik ere euki ez zutenak. Horrela 1844 urtea aillegatu zen. Urte honetako Urtarrilaren 26-ren Errege-Dekretuak Babes eta Segurtasun Saila sortzen zuen non desagertutako Komisario eta Jagole karguak berrezartzen zituen.

    Kuriositate moduan, Gauero aipatutako azken honen etxebizitzaren atean kriseilu baten argiak erakutsi zuen “Babes eta Segurtasun Arloa” iragarpen karteltxoa kokatzen zen.

    Talde uniformadun berrien kideak “Agente” eran ezagutu egiten ziren 1848 urte arte, noiz “Madrilgo Babesleak” izena hartu zuten. Urte berean Polizi Gobernu Gorena ezartzen zen. Hau Polizi Buruzagitza Gorenaren lehen organotzat har daiteke, gaur gaurkoz ulertzen dugun moduan. Bere menpean 1844 urtean eratutariko Guarda Zibila Erakundea zegoelarik.

  • medalla acreditativa de la condición de Agente de la Autoridad. Recreación del uniforme usado por el Cuerpo de Orden Público de Madrid en 1968.

    1868/10/01

    Orden-Publikorako Gorputza

    1868ko urriaren iraultzaren ondoren, “La Gloriosa” zeritzona, zeinek Isabel II-garren trono-uzte eta erbesteratzea eragin zituena, Madrilgo Orden-Publikorako Gorputza eratzen da. Hasieran bere lur-eremua Erreinuko hiriburua zelarik, denboraren poderioz, hain zuzen 1870ko ekainaren batean, behin-behineko gobernuak beren eragin-eremua Espainako lurralde guztietaraino zabaldu zuen. Hasiera batean Orden Publikorako Gorputzak militar izaera eduki zuen, nahiz eta delituen ikertze eta prebenitzeko lanarako ehun kideri militar izaera hau kendu, zeren polizi judizial baten beharrak betetzen ez zituelako.

    Autoritate-Agentearen domina adierazgarria. 1868Ko Madrilgo Orden-Publikorako Gorputzak erabiliriko uniformaren irudikapena.

  • Orri historikoak

    1873

    Zaintza eta Segurtasuna

    Egitura Polizial berbera Saboiako Amadeo I garren erregealdi laburaren bitartean mantentzen da. 1873 urtean, Errepublika aldarrikapenaren ta gero, Polizi Gobernutar eta Judizial bereratzen da. Liskar politiko etengabeak albo batera utziz gorpuzta bat egikatzea helburua da. Politikatik at egoteak etorkizuneko erreformetan eragingo zuen, bai Errepublikaren garaian bai Alfonso XIII-garren Erregaldian ere.

    Horrela agertzen da 1877ko azaroaren 6an plazaratutako Errege Dekretuan, non bi zerbitzu polizialen existentzia xedatzen den, “Zaintza” eta “Segurtasuna” bi zerbitzu desberdinek jorratutakoak. Xedapen honen arabera “beti jende arruntaren artean politika deritzon horretatikalde egin behar da, alderdi baten arma inoiz ez izanez gizarte interes egiazkoetara jarriz”, horrela bihurtzen da “segurtasun pertsonalaren bermerik tinkoena eta justiziaren laguntzailerik botereduena” Errege Dekretu honek ere “zerbitzaile zibilek osatutariko erakunde batek egingo du Zaintza-Zerbitzua” (5º Art.) eta Segurtasunari dagokiona “Gorputz militarren antzeko egiturazko erakunde batek beteko du” (6º Art.) Xedapen berberaren arabera, hiriburuaren kanpokoetan segurtasuna Guardia Zibilari dagokio.

    Gainezko lurralde nazionalean Orden Publikorako Gorputzaren formulak indarrean darrai, 1886 urteko erreformak gertatu arte.

  • 1887ko abustuaren 30an argitara emaniriko Errege Aginduak ezarri eta deskribapena egiten duen Polizi domina adierazgarria. Aurraldea eskuinean atzealdea ezkerrean

    1886

    Segurtasun Zuzendaritza Nagusia.

    1886 urtean bertan, Alfonso XII-garrena hil ondoren, Errege Decretu bat indarrean sartzen da non bere barruan daramatzan bi kontu azpimarratzea merezi duena; lehenengoak Segurtasun Zuzendaritza Nagusia ezartzen du, eta bigarrenak Madrilgo Zaintza eta Segurtasun Gorputzen antolakuntza Espaina osoan zabaltzen du. Aurrerantzean, Gobernuko Poliziak izaera nazional eukiko du, salbuespenak salbuespen, 1896ko irailaren 19ko Barkamen eta Justiziaren Ministerioaren Errege Aginduak ezarritako Madril eta Bartzelonan Polizi Judizial Gorputz Berezi baten bezalakoa. Bere betebeharra lehergailek egindako delituak ikertzea zen, urte berean argitara emaniko “Anarkismoaren Errepresiorako Legea” betez.

  • Juan de la Cierva y Peñafiel-en erretratua. Moncloako etorbideko Polizi-Eskola Zentrua. 1908Ko martxoren 17ko Agindu Orokorra.

    1908/02/27

    Gobernuko Poliziaren Lege Organikoa

    XX mendeko hasieran polizi-erakundeare benetazko erreforma suertatzen da, Alfonso XIIIa erregea zela, zeinek 1908ko otsailaren 27an “Gobernuko Poliziaren Lege Organikoa” sinatzen zuen.

    Orduko Gobernatze Ministroa zen Juan de la Cierva y Peñafiel-en egitasmo eta lanaren ondorioa zen Lege garrantzitsu hau. De la Ciervak polizientzako duintasun, profesionaltasun eta egonkortasun karguan lortzen du. Aurreko egoerei amaiera emanez, non agenteak boteredunek beraien interesak zaintzeko tresna hutsak besterik ez ziren.

    Lege honek dioen arabera, Zaintza eta Segurtasun Gorputz finkatuak herritar guztiak probintza bakoitzako Gobernadore Zibilaren aginduetara zainduko dituzte. Zaintzarakoa komisario, Inspektore-Buru, lehen, bigarren eta hirugarren kategoria inspektoreek osatutakoa zen. Segurtasunekoa buru eta ofizialek (Armadatik etorriak) klase eta guardiek osatzen dute.

  • Madrilgo P.Z.N.ren eraikina. Polizi Zuzendari Zentroko Burua zen Ramón Méndez Alanis eta S.Z.N.ko zaintzarako Saila.

    1912/11/27

    Segurtasun Zuzendaritza Nagusiaren Berrezarpena

    1912ko azaroaren 27an plazaratutako Errege Dekretuak Segurtasun Zuzendaritza Nagusia berrezarrazi du, horrela gaurdaino erakunde honi jarraipena emanez. Zentru zuzentzaile honen lehenengo burua Juridiko Militar Gorputzaren Sailaren Auditore eta legelari aparta zen Ramon Mendez Alanis jauna izan zen.

    1909an Madrilgo Polizi Buru Nagusia Mendez Alanis zela txalotxeko lana egin zuen berak. Hala nola Segurtasun Zuzendaritza Nagusiaren erregistroak, hatz-marken bidezko errebelatzeko eta argazkietarako laboratorioak eta “brigada” deituriko polizi-zerbitzuak antolatu zituen. Antolaketa honen bidez “Auzo”, “Erronda” eta “Txirrindulari” ezagutzen ziren zerbitzuentzat “ahalmen espezializazioa” bilatzen zuen.

  • Segurtasun eta Asalto Gorputzaren funtzionario uniformadunak

    1932

    Izendatzeko eratarako Aldaketa

    Denbora pasa ahala, Bigarren Errepublika Espainarrak sinatutako 1932ko Aurrekontu-Legeak “Zaintza Goroputza”ren izena aldantzen du “Ikertze eta Zaintza”renaren ordez. Segurtasun arloari dagokionez, berak “Asalto Sailak” deiturikoen antolaketak haunditzea zekarrelarik. Hauek hain garrantsituak ziren non azkenean “Gorputz” izenari beraien deiturak gehitu zizkion, handik aurrera “Segurtasun eta Asalto” bezalakoa ezagutua.

  • Altzairu gris-koloredun Uniformea.

    1936

    Guda Zibila

    Guda Zibilaren bitartean (1936-1939) bi aldeek polizi-gorputzak (Ikertze eta Zaintza eta Segurtasun eta Asalto) mantentzen dituzte. Haatik, alde errepublikarrean Segurtasun Gorputzean batu ziren. Barruan bi mota zeuden “Uniformaduna eta “Zibila”) Atzeguardia Zaintzeko Miliziak ere batzen ziren, guda-egoera hartan jaioak eta 1936ko abuztuaren 30an plazaratutako Dekretuaren bidez Guardia Zibilak berak Guardia Nazional Errepublikarrenaren ordez bere deitura aldatu zuen.

  • Segurtasunarako Gorputza (Uniformadun Taldea) Armada Errepublikarren Entseinak. Segurtasun eta Asalto Polizi-Gorputza (1938)

    1941

    Polizi Gorputz Nagusia eta Armadun eta Trafikorako Polizia

    Guda bukatuta, handik jaiotako Espainako Estatuak polizi erakundeak bere erregimen politikoaren printzipioen arabera moldantzen ditu “Antolaketa liberal eta demokratikatik aldenduz” 1941ko martxoren 8ko Legeak dioen bezala, bi gorputz polizialak sortu ziren. Bata izaera zibila duena: Polizi Gorputz Nagusia zeren bere betebeharra “informazio, ikertze eta zaintza” izan zen. Bestea uniformaduna, militar izaerarekin; hau “jagoletza oso eta etengabe lanez, baita beharrezkoa bada, errepresioarenaz” ere arduratzen zen. Armadun eta Trafikorako Polizia. Azken hau antzinako “Segurtasun eta Asalto” gorputz eta “Bide Jagolari” Gorputzen kidegoaz osatutakoa zen, hau 1933 urtean errepideen trafikoa kontrolatzeko sortua eta bere ardura Lan Publikoen Ministeriopean egiten zuen. 1959 urtean hiri-arteko zirkulazioari buruzko eskumenak galtzen ditu bere deitura Armadun Polizi Gorputz izenara mugatu zelarik.

  • 1985. Polizi Nazionalaren emakume kide bat.

    1978/12/04

    Polizi Gorputz Nagusia eta Gorputz Polizi Nazionala

    Espainan askatasunen erregemina lortu ta gero, 1978ko abenduaren 4ko Legeak “Poliziarena” ezagutuak bi erakunde profesionalen existentzia ezartzen du zeinek “Estatuaren Segurtasuna” deritzen: Polizi Gorputz Nagusia eta Gorputz Polizi Nazionala.

    Aurreko Polizi Gorputz Nagusi eta Armadun Polizi Gorputzen deitura berri hauek indarrean zeuden 1986 urte arte. Polizi Gorputz Nazionalak, uniformeduna, aipaturiko legearen arabera, “ordena konstituzionalaren defentsa, eskubide eta askatasunen ariketa librea babestea eta segurtasun herritarra bermatzea” betebeharrak dauzka.

    1978 urtean mugarri garrantzitsua polizi espainarren bilakaeran suertatu zen non lehendabiziz Polizi Gorputz Nagusiarako deialdian emakumeentzako plazak zeuden. Hurrengo urtean 42 emakume polizi- inspektore sartzen dira; 42 aurrekariak zeinak geroago beste gehiagoei bidea ireki zieten historia eginez. 1984 urtean fenomeno berbera gertatu zen lehendabiziz 53 emakume sartu ziren Gorputz Polizi Nazionalean.

  • Gorputz Polizi Nazionalaren Poliziak, 1989 eta plaka egiaztatzailea

    1986/03/13

    Segurtasunarako Indar eta Gorputzen Lege Organikoa

    1986 urtean gaurko eran Polizi Nazionala moldatu eta gaurdaino eredu polizi espainarra zehazten duen legea indarrean sartu zen.

    1986ko martxoren 13ko Lege Organikoak, “Segurtasunarako Indar eta Gorputz”ena ezagutua, Estatu osorako izaerakiko bi gorputzen existentzia ezartzen du: Nazio-Polizia, aurreko Polizi Gorputz Nagusi eta Polizi Nazionalaren arteko batuketatik eratorria eta Guardia Zibila. Gainera, Gobernu Nazionalaren aginduetara erakunde hauei ematen die honoko betebeharra: “eskubide eta askatasunen ariketa librea eta herri segurtasuna bermatzea”. Gizartearentzako eginkizun etengabe honek, zeinek ordenamendu demokratikoaren defentsa dagien, Kontseilu Europar eta NBEren Batzar Orokorrak emaniko jarduteko bideak betetzen ditu.

  • Dron bat erabiltzen polizi nazional bat. praktikak egiten Operazio Berezi Taldea, Esku Hartze Polizi Unitateen emakumezkoak

    2020

    Gaurkotasun

    1986 urtetatik gaurkoraino, Polizi Nazionalak bilakaera sakona ezagutu du non, alde batetik, hala gure lurralde barruan nola gure lurralde kanpoan segurtasun publikoaren erreferente bilakatu den eta, bestetik gizarteak erakunde hobeen artean kokatzen duen.

    Polizi Nazionalaren segurtasun herritarrekiko engaimenduak modelo demokratikoaren aurkako tamaino haundiko mehatxu globalei erantzun eraginkorarekin bat egiten du. Horregatik, helburu estrategikoetan krimen antolatua, terrorismoa, pertsonarik zaurgarrien kontrako gehikeria, ziber-delitugintza eta gizakien kontrako merkatua kokatzen dira.

    Gaur, jarduera poliziala zutoin multzo batean datza: bere kidegoaren formakuntzan, bere unitateen espezializazioan, maila eta arlo guztietan lankidetzan, emakumezko eta gizonezko polizien arteko aukeren berdintasunean eta eraldatze digitalaren bitartez eskaintzen duen zerbitzu publikoaren berriztatzean.